Velika nagrada za književno prevodilaštvo Mađarske akademije nauka, koja nosi ime pisca i prevodioca Milana Fišta, pripala je novosadskom prevodiocu Arpadu Vicku, kao šestom laureatu ovog bijenalnog priznanja ustanovljenog 1989. za prevođenje mađarske literature na strane jezike.

U uslovima globalizacije svetske kulture, kakva je uloga prevodioca na jezik jednog ipak malobrojnog naroda?
- Nagradu sam dobio u godini kad je kod nas objavljena doslovno jedna knjiga iz mađarske književnosti, dok su nemački izdavači u 1999. štampali više od 190 naslova mađarskih autora. Pomenuta knjiga u Jugoslaviji je objavljena u hiljadu primeraka, minimalni tiraž u Nemačkoj bio im je pet hiljada, mada su Esterhazijeva, Konradova i Kertesova dela prodavana i u po 30 - 40.000 primeraka. Jedan moj prijatelj je napisao da je prevođenje u ovoj kulturi na početku svake književnosti i svake misli, da je praktično sve u njoj nastalo presudnim sudelovanjem prevodilaca. Međutim, kultura je, čak i ona sa nacionalnim predznakom, nadasve krhka tvorevina, što se na najjeziviji način pokazalo u našem slučaju gde se teror analfabeta začas nametnuo kao norma. Da smo više prevodili poslednjih dvadesetak godina i mogli da udišemo više svežeg vazduha, možda većina pismenih u ovoj zemlji ne bi tako lako postala duhovni zarobljenik lažljivog diskursa ksenofobične nacionalne države.

Prevodili ste dela klasika savremene mađarske proze, zatim velikane evropske filozofije... Da li su vas više zanimali autori ili teme njihovih dela?
- U početku su me zanimali autori, zapravo autorski svetovi, pa sam neko vreme prevashodno prevodio dela Đerđa Konrada i Lasla Vegela, i njima duhovno srodne pisce. U poeziji se taj krug svodi skoro samo na Ota Tolnaija. Tek poslednjih desetak godina znam pouzdano šta bih morao da radim narednih 7 - 8 godina, kako bi se kod nas uobličila jedna koliko-toliko obuhvatna slika savremene mađarske proze i, recimo, filozofije politike.

Od kako je disidentska literatura, otišla u "ropotarnicu istorije", kako se snalaze mađarski pisci?
- Sve bolje i bolje. O tome veoma rečito govori podatak o neverovatnom prodoru mađarske književnosti na nemačko jezičko područje, ali isto tako su frapantni i podaci sa engleskog, holandskog ili italijanskog tržišta. Svet otkriva i mađarsku građansku književnost: Šandor Marai se našao na nemačkim i italijanskim bestseler listama delima pisanim još tridesetih. Primetna je, dakako, promena književnog diskursa i mada je pisanje "između redova" dalo sa stanovišta stila sjajne rezultate - ovu "tehniku" je do savršenstva doveo Peter Esterhazi - ono je ipak napušteno. Esterhazi danas najčešće piše izvanrednu publicistiku, a većina ostalih iz te velike plejade (Konrad, Nadaš, Kertes, Bodor…) ostaju u tematskim okvirima "prokletog" vremena, no pišu, kako kažu, "oslobođeno".

U razdoblju Titovog "mekog socijalizma" centar mađarske kulture nije bila Budimpešta, već Novi Sad. Da li je nakon prekomponovanja karte Evrope, duhovnost vojvođanskih Mađara marginalizovana u korpusu matične kulture?
- "Duhovnost" ovdašnjih mađarskih pisaca nije marginalizovana, već se naprotiv tek sada organski inkorporirala u matičnu kulturu. Brine me druga stvar: vojvođanski mađarski pisci su poslednjih desetak godina marginalizovani u ukupnom jugoslovenskom kulturnom prostoru. Više se i ne sećam kad je poslednji put objavljena knjiga nekog ovdašnjeg mađarskog pisca na srpskom jeziku, ili bar pesma ili novela u nekom novosadskom ili beogradskom časopisu.

Miško Lazović